Obstetrik Anestezi (Ağrısız Doğum)

---

Jineart doğumlarının gerçekleştiği hastanelerdeki Obstetrik Anestezi Hizmeti (Ağrısız Doğum), hasta odaklıdır. Hasta ve ailelerinin tıbbi, duygusal, finansal ve manevi ihtiyaçlarına uygun tedavi seçenekleri hakkında bilgilendirilirler.

Analjezi, ağrının tamamen veya kısmen giderilmesidir. Anestezi genellikle kas hareketi dahil tüm duyuların daha yoğun bir şekilde bloke edilmesi olarak kabul edilir.

Spinal, epidural ve kombine spinal-epidural bölgesel anestezilerdir. Spinal kanala enjekte edilen ilaçla vücudun bir bölümü veya "bölgesi" uyuşturulur. Bacaklar, gövde ve göğsün bir kısmı uyuşan alanlardır.

Evet. Anestezi uzmanına epidural tercih edeceğinizi söylemiş olmanız veya anestezi için bir onay formu imzalamış olmanız sizi epidural anestezi yaptırmak zorunda bırakmaz. Daha sonra doğal doğum yapmayı veya başka bir ağrı kesici yöntemi tercih edebilirsiniz.

Doğum sırasında yiyecek ve bazı sıvıların mideden boğaza ve nefes borusuna geçmesi endişesi vardır. Akciğer aspirasyonu adı verilen bu durum, yaşamı tehdit eden solunum sorununa, akciğerlerin kirlenmesine ve hasar görmesine neden olabilir. Genel anestezi uygulanacaksa, bu risk daha yüksektir. Bununla birlikte son yıllardaki çalışmalar, bir kadının doğum sırasında aşırı olmamakla şartıyla sıvı alımının ve bazı yiyeceklerin (su, meyve jölesi/sorbe, posasız meyve suları, süzülmüş et suyu) güvenli olduğunu göstermektedir.

İlaçsız ağrı kesici yöntemleri arasında Hypnobirthing ve Lamaze bulunur. Hypnobirthing yeni değil aksine, binlerce yıllık bir doğum felsefesinin "yeniden doğuşu" dur. Yöntem size, korku ve gerginliğin olmadığı durumlarda şiddetli ağrının doğuma eşlik etmediğini öğretir. Lamaze, bilgi ve rahatlama yoluyla kadınları doğum korkusunu (ve acısını) azaltarak doğal bir şekilde doğum yapmaya teşvik eder. Sürekli doğum desteği ile gevşeme ve nefes alma stratejilerinin kullanımından oluşur.

Kan dolaşımına geçen bazı ilaçlar doğum sırasında ağrıyı hafifletebilir, ancak ortadan kaldıramaz.

Bunlar, doğum ağrısını azaltmak amacıyla, intravenöz (damar yolundan) veya intramüsküler (kas içi enjeksiyon) olarak  verilen ve genellikle doğum uzmanı 
tarafından istenen ve hemşire tarafından uygulanan ilaçlardır.

Ağrı Kesici Opioidler

Opioidlerin doğum sancılarının giderilmesi amaçlı kullanım geçmişi eskidir. Günümüzde çok sayıda narkotik bulunmasına rağmen, meperidin, morfin, butorphanol  ve nalbuphine doğumda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Bu ilaçlar kan dolaşımına geçer ve normalde ağrıyı tam olarak kesmeseler de doğum sancılarına daha iyi tahammül etmenizi sağlarlar. Bu ilaçların rahatlatma düzeyi değişebilir.

Bu ilaçların uygulanması, doğumda bölgesel anestezi tercih etmeyen kadınlara opsiyon olarak sunulabilir.

Hasta Kontrollü Analjezi

Anestezi uzmanı ağrı kesici ilaçları sizin kontrol ettiğiniz bir intravenöz infüzyon pompası ile ihtiyaç duyduğunuz anda alabileceğiniz şekilde ayarlayabilir. Bu ağrı kesici uygulama yöntemine hasta kontrollü analjezi veya PCA denir.

Bu sistemde, ağrının giderilmesini istediğinizde etkinleştirilebilecek bir düğme vardır. Pompa, sisteme belirli (ayarlanmış) miktarda ilaç gönderecek şekilde programlanmıştır. Kasılmalarınızdan ne kadar rahatsızlık duyduğunuza bağlı olarak ne kadar ilaca ihtiyacınız olduğunu kontrol edebilirsiniz.

Anestezi uzmanı ve hemşireniz, düğmeye basarak uyguladığınız ilaç miktarını izleyecektir. PCA pompaları, çok sık ve fazla miktarda ilaç alamayacağınız şekilde programlanmıştır.

Yan etkiler

Damar yolundan verilen ilaçların önemli bir dezavantajı uyuşukluk hali ve uyku oluşturabilmeleridir. Ek olarak mide bulantısı, kusma, solunum sayısında azalma, kaşıntı, kabızlık ve mesanede idrar birikimi gibi başka yan etkiler de olabilir.

Bebek Üzerindeki Etkileri

Narkotikler plasentayı geçecek ve bebeğin dolaşımına girerler. Bebeğin ilaçları metabolize etme yeteneği vardır, ancak bunu anneden daha yavaş yapar. Sonuç olarak, bebekte bazı etkileri olabilir. Rahimde, bebeğin kalp atım paterni biraz değişebilir ve doğduktan sonra biraz uykulu olabilir. Ancak kalp atış hızı düzenindeki bu değişikliğe ve uykulu doğmasına bağlı olarak bilinen uzun vadeli bir etki yoktur. Annenin aldığı ilacının bebekte bir etkisinin görülmesi, doğumun süresine ve ilaç dozajına bağlı olabilir. İlacın bebeğin vücudunda metabolize olması için yeterli zaman varsa, oluşacak etki çok azdır.

Epidural ve spinal, doğumlarda kullanılan iki tip bölgesel anestezidir.

Rahim kasıldığında ağrı uyarıları, omurgadaki sinirler yoluyla rahimden beyne gider. Epidural anestezi ve spinal anestezi, bu ağrı uyarılarını engellemek için omurgadan lokal anestetiklerin uygulanması işlemidir.

•    Epidural anestezi ile anestezik ilaç omurilik sıvısı ve omuriliği içeren kese dışına enjekte edilir. Bu epidural boşluktaki sinirler bloke edilir.
•    Spinal anestezi ile iğne omurilik sıvısı ve omuriliği içeren keseyi deler ve lokal anestezik ilaç omurilik sıvısına enjekte edilir. Omurilik boşluğunda sinirler bloke edilir. İğne, omuriliğin yaralanmaması için omurilik seviyesinin altındaki alana sokulur.

Epidural anestezi ve spinal anestezi, vücudun belirli bir bölgesini uyuşturdukları için bölgesel anestezi olarak adlandırılır. Bunlar doğumlarda tercih edilen popüler ağrı kesici yöntemlerdir ve bebeğe geçen ilaç miktarı çok azdır.

Bu prosedürlerde kullanılan ilaçlar arasında lokal anestezikler (novokain benzeri ilaçlar) ve narkotikler bulunur. Bu yöntem, doğum sırasında uyanık ve iş birlikçi olmanızı sağlar.

Kombine Spinal-Epidural (CSE)

Kombine spinal epidural (KSE), her tekniğin avantajlarını birleştirebilir. KSE'nin belirgin avantajları şunlardır:

•    Etkinin hızlı başlangıcı
•    Ağrının derin baskılanması
•    Bacakları hareket ettirme kabiliyetinde minimum kayıp
•    Bebeğe ve vücudun diğer sistemlerine geçen ihmal edilebilir miktarda ilaç
•    Yüksek memnuniyet oranı

KSE'de ince bir iğne ile epidural boşluğa girilir, bu iğnenin içinden başka bir iğne geçirilerek omurilik sıvısına az miktarda ilaç enjekte edilir. İşlem ağrının anında kesilmesi ile sonuçlanır.

Spinal iğne çıkarılır ve epidural boşluğa bir kateter yerleştirilir, ardından epidural iğne çıkarılır. Epidural kateter sırtınıza sabitlenir.

Epidural pompa, ilaçları epidural boşluğa yavaşça enjekte eder. KSE'nin spinal anestezisi genellikle yaklaşık 90 dakika sürer. Spinal anestezinin etkisi geçtikçe, epidural anestezi devreye girerek ağrınızı rahatlatır. Epidural ilaçlar, bebeğiniz doğana kadar optimum ağrı kesici sağlayacak şekilde ayarlanır.

Mobil Epidural

"Mobil Epidural" KSE (kombine spinal epidural) tekniğinin bir sonucudur. Spinal anestezi, bacaklarda güçsüzlük oluşturmadan, hızlı başlangıçlı ağrı kesici etki oluşturur. Epidural anestezi ile de ağrı kesici özelliğin devamı sağlanır. Teknik, kadınların doğum yapacakları alanda ağrı hissetmeden hareket etmesine imkan verecek şekilde ayarlanabilir.

Yürümenin doğum süresini kısaltıp kısaltmadığı net olmamakla birlikte, doğum eylemi sırasında yürüyen kadınların ağrı kesiciye daha az ihtiyaç duyduğu öne sürülmüştür. Ayrıca, birçok kadın kısa aralıklarla da olsa doğum sırasında yürüyebilme fırsatına olumlu bakmaktadır.

Epidural Nasıl Uygulanır?

Anestezi uzmanı, belinizin alt kısmındaki kemikleri parmakları ile hissedecek ve epidural uygulaması öncesi sırtınızı antiseptik bir solüsyonla temizleyecektir. Epidural iğnesinin gireceği alan lokal anestezik enjeksiyonu ile uyuşturulacaktır.

İğne epidural boşluğa ilerletildikten sonra içinden küçük bir kateter (plastik tüp) sokulur. Bazen kadınlar, kateter epidural boşluktaki sinirlere sürtündüğünde bacaklarında karıncalanma hissi (parastezi) hissederler. Ancak bu geçicidir.

Kateter yerleştirildikten sonra iğne çıkarılır ve kateter sırtınıza bantlanır. İlk ilaç kateter yolu ile enjekte edilir. Bazen kadınlar, ilaç enjekte edilirken sırtlarında serinlik hissettiklerini söylerler. Daha sonra, ilaç bebeğiniz doğana kadar otomatik bir pompa aracılığıyla verilir.

Epiduralin yerleştirilmesi 15 ila 20 dakika sürebilir ve ilaç, sonraki 15 ila 20 dakika içinde kademeli olarak etki eder. Başlangıçta birçok kadın, kasılmalar sırasındaki ağrılarının daha az yoğun olduğunu ve daha kısa sürdüğünü fark ederler, ta ki sonunda tek hissettikleri kasılma sırasında karında gerginleşme hissidir.

Gözetim Altında

Epidural yerleştirildikten sonra doğum hemşirenizin ve anestezi uzmanının gözetiminde olacaksınız. Bebeğinizin kalp atış hızı sürekli olarak izlenecektir. Yaşamsal belirtileriniz sıklıkla kaydedilecektir. Uterus kasılmalarının sıklığı da kaydedilir. Dinleniyor ya da uyuyor olsanız da, dikkatli izleme doğum süresince devam eder.

Hemşire ve anestezi uzmanı, epidural anestezi boyunca kan basıncınızı da takip edecektir. Bazen epidural anestezi sırasında kan basıncı düşebilir. Anestezi uzmanı, kan basıncındaki düşüşü damar yolundan ilaçlarla hızlı bir şekilde normale döndürür. Bebek aynı zamanda fetal kalp atış hızı monitörü ile sürekli gözetim altında olduğundan, kan basıncındaki geçici düşüşler bebek için sorun teşkil etmemelidir.

Epidural analjezi, doğum süresini minimum düzeyde uzatır ancak sezaryen doğum riskini artırmaz. Çok sayıda çalışma, doğumlarını epidural ile yapan ve yapmayanların doğum süreleri arasındaki farkın yaklaşık bir saat olduğunu göstermektedir. Ancak bu süre, doğum modelinize bağlı olarak da değişebilir.

Amerika Birleşik Devletlerinde yaklaşık 5 doğumdan biri sezaryen ile gerçekleştirilmektedir (Türkiye’de bu oran yüzde 60). Elektif (planlanmış) veya acil (anne veya bebeğin iyilik hali risk altındaysa) olabilir.

Sezaryenle doğum için anestezi gereklidir ve anestezi uzmanınızın görevi rahatınızı ve güvenliğinizi sağlamaktır. Bölgesel veya genel anestezi uygulanabilir. Anestezi seçimi, klinik ve tıbbi durumunuza göre belirlenir.

Sezaryen için hem genel hem de bölgesel anestezi güvenlidir ve bebek üzerinde önemli bir etkileri yoktur.

"Nazik Sezaryen" konseptimiz hakkında bilgi edinin.

Bölgesel Anestezi

Anestezi uzmanları mümkün olduğunca, hava yolu (solunum) komplikasyon riskinin en az olduğu, operasyon sırasında uyanık ve ağrısız olmanızı sağlayan, güvenli ve etkili bir anestezi olan bölgesel anestezi uygulamayı tercih ederler.

Hem bölgesel hem de genel anestezi sırasında, yaşamsal değerleriniz hem sizin hem de bebeğin iyilik halinin güvende olduğundan emin olmak amaçlı sürekli olarak izlenir.

Spinal anestezi genellikle doğumun henüz başlamadığı ancak sezaryen ile doğum yapacak kadınlar için ilk tercihtir. Epidural ve spinal anestezi hakkında daha fazla bilgi edinin.

Genel Anestezi

Tıbbi veya diğer nedenlerle bölgesel anestezinin en iyi seçenek olmadığı durumlarda genel anestezi kullanılır. Örneğin acil sezaryen doğum gerektiğinde bölgesel anestezi yapmak için yeterli zaman olmayabilir. Bazı kanama bozukluklarında da bölgesel anestezi yapılamayabilir.

Ayrıca, bölgesel anestezinin sizi operasyon sırasında rahat ettirememesi durumunda da genel anestezi kullanılır.

Anneyi uyku durumunu sokmak ve sürdürmek için kullanılan ilaçlar bebeğe zarar vermez. Aslında bebek üzerinde minimum anestezik etkiye sahiptirler. Bunun nedeni, anneyi uyutmak için kullanılan ilaçların miktarı ve türünün, bebeği uykulu hale getirmeye yetecek miktarlarda bebeğin beynine ulaşmamasıdır. Yani anneler uyurken bebekler genellikle aktiftir ve doğumda ağlar.

Hayati belirtileriniz (solunum, kan basıncı, nabız) anestezi uygulamasıyla değişebilir. Anestezi uzmanı bu hayati belirtileri bebeğin sağlığı için gerekli sınırlar içinde kalmaları için dikkatle takip eder.